آنچه باید در مورد قراردادهای استخدامی بدانید
به عنوان یک کارگر یا کارمند یک مجموعه، نه تنها به نفعتان از است که از جزئیات انواع قراردادهای استخدامی موجود اطلاع داشته باشید و جنبههای حقوقی و قابل پیگیری آن را بشناسید؛ بلکه به عنوان یک شهروند آگاه نیز میبایست این امر را ترویج کنید که به عنوان کسی که برای یک مجموعه کار میکند، هر فرد موظف است حق و حقوق خود را بشناسد و در مقابل وظایف خود را نیز در قبال مجموعه بداند.
بنابراین در ادامه سعی داریم در مورد برخی از ابعاد قراردادهای استخدامی صحبت کنید و قراردادهای استخدام ارگانهای خصوصی و دولتی را با یکدیگر مقایسه کنیم.
انواع قراردادهای استخدامی
کلیات یک قرارداد استخدامی
زمانی که برای کار مراجعه میکنید، میان شما و کارفرما قراردادی منعقد میشود. قراردادی که نشان میدهد حقوق و وظایف دو طرف چیست. مفاد مهم این قرار داد یکی دستمزد است و دیگری بیمه و بازنشستگی.
برخی پاداش و مزایا و مواردی مانند سنوات، امکاناتی مانند مرخصیهای سالانه و پاداش و سایر حقوق در مفاد این قراردادها ذکر شده است. شرایط پرداختی و شرایط کاری فرد نیز احتمالا بخشهای ثابتی در اکثر قراردادها خواهد بود.
قراردادهای استخدامی با ارگانهای دولتی شامل سه دسته کلی است
به طور کلی اگر قصد داشته باشید با ارگانهای وابسته به دولت کار کنید، از نظر قراردادهای استخدامی شامل سه دسته خواهید بود. مفاد این قراردادهای استخدام در مواردی از مبنای قانونی و حقوقی مشترکی برخوردار است اما تفاوتهای بندهای مختلف آن باعث میشود کارمند یا کارگر شرایط ویژهای را در کار تجربه کند.
نوع اول قراردادهای استخدام رسمی هستند. نوع دوم قراردادهای استخدام پیمانی و نوع سوم قراردادهای استخدام خدماتی که به ( استخدام قراردادی) هم شهرت دارند. توجه داشته باشید که هر سه این قراردادها در ارگانهای دولتی منعقد میشود.
1- قراردادهای استخدامی رسمی دولت
افرادی که در مشاغل دولتی یا حاکمیتی به کار گرفته میشوند، گزینشهای خاصی را از نظر تخصصی و سایر موارد غیرتخصصی از سر میگذرانند و با توجه به سمتی که در دستگاههای دولتی خواهند گرفت شرایط دستمزد و بیمه آنها تعیین میشود.
این فراد در زمان بازنشستگی اغلب جز صندوق بازنشستگی کشوری خواهند بود. امنیت شغلی در این نوع قراردادها بسیار بالاست و کمتر کارفرمایی بدون رعایت حقوق قانونی کارمندان اقدام به تعدیل نیرو خواهد کرد.
از نظر پوششهای بیمهای نیز شرایط بازنشتگی و بیمههای درمانی اغلب مناسب است و از نظر ارتقا شغل و دستمزد و پاداش نیز شرایط مناسبی فراهم است.
2- قراردادهای استخدامی پیمانی
در این نوع از قراردادهای، شخص برای کار و تصدیگری در ارگانهای دولتی طبق پیماننامهای میان کارمند و کارفرما مشغول به کار میشود. قراردادهای پیمانی از نظر حقوقی تحت پوشش بیمههای تامین اجتماعی خواهند بود.
پیماننامههای نیز بر اساس قراردادهای استخدامی پیمانی تنظیم میشود. در بعضی موارد وضعیت به صورت استخدام نیمه رسمی است که در صورت رضایت کارفرما به رسمی تبدیل خواهد شد.
3- قراردادهای استخدامی خدماتی
افرادی که در بخشهای دولتی به صورت خدماتی مشغول به کار میشوند نسبت به شرایط استخدامی خصوصی وضعیت بهتری دارند و مشمول قانون کار میشوند و از بیمه تامین اجتماعی برخوردار هستند.
معمولا وضعیت کاری این افراد در بخش پشتیبانی و به صورت کارمندان خدماتی در آشپزخانههای یا آبدارخانه یا بخش حفاظتی خواهد بود و بیمه تامین اجتماعی به قراردادهای منعقد شده در بخشهای دولتی تعلق خواهد گرفت.
قراردادهای استخدامی مربوط به شرکتهای خصوصی
اگر قصد کار در شرکتهای خصوصی دارید باید در نظر داشته باشید که متن و مفاد این قراردادها چیزیست که میان شما و کارفرما توافق میشود اما به طور کلی در شرایط معمول شما از قوانین کار بهرهمند خواهید بود و تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی و صندوق تامین اجتماعی قرار خواهید داشت.
نوع قرارداد استخدامی با شرکتهای خصوصی
این قراردادها از یک منظر بر اساس زمان تقسیم بندی میشوند. در واقع دو دسته دائمی و موقتی برای قراردادها وجود دارد. قراردادهای استخدامی که به صورت دائم یا همان غیر موقت بسته میشود، وظایف طرفین را تا زمان فسخ قرارداد مشخص میکند.
قراردادهای استخدام موقت با مدت معین به صورت اتوماتیک پس از طی شدن مدت زمان خاصی تمام میشود. هر دو مدل از این قراردادها از لحاظ حقوقی قابلیت پیگیری دارد.
انواع قراردادهای استخدامی
قرارداد استخدامی دائم در چه صورت فسخ میشود؟
همانطور که از نامش پیداست، این قراردادهای استخدامی امکان فسخ یکطرفه بدون احراز شرایط را نخواهد داشت. این قراردادها دارای شرایط فسخ است که در یکی از بندهای آن به صراحت قید خواهد شد.
پس از آنکه از نظر حقوقی شرایط فسخ قرارداد فراهم شد، میتوان برای فسخ قرارداد اقدام کرد. موارد زیر از شرایط فسخ قراردادهای استخدام دائم است:
فوت کارگر
طبیعیت که در صورتی که فوت کارگر اتفاق بیفتد قرارداد فسخ خواهد شد. از منظر حقوقی در بسیاری از قراردادها طبیعتا این بند را در خود جای دادهاند که به عنوان واقعه قهریه به حساب میآید.
شرایط فسخ قرارداد در صورت از کارافتادگی
در صورتی که کارشناسان تامین اجتماعی صلاح ببینند از کارافتادگی میتواند به عنوان قوای قهریه به حساب بیاید و قراردادهای استخدامی دائم را لغو کند.
بازنشستگی
در قوانین کار، پایان دوره کاری کارگران دارای دوره زمانی مشخصی است. پس از پایان این دوره، کارگر به عنوان بازنشسته شناخته میشود. زمانی که فرد بازنشسته شود، قرارداد استخدامی دائم او با شرکت خصوصی پایان یافته و کارگر به عنوان بازنشسته تلقی خواهد شد.
در سالهای اخیر به کار گیری بازنشستگان تامین اجتماعی به عنوان مشاور مد نظر قرار گرفته است. شرکتهای خصوصی با شیوهای جدید با نام انعقاد قرارداد مشاوره مواجه شدهاند که با بازنشستگان صورت میگیرد.
استعفای کارگر
اگر کارگر استعفا دهد و شرکت با این استعفا موافقت کند طبیعتا قرارداد فسخ میشود. از منظر حقوقی پذیرش استعفای کارگر زمینه فسخ قرارداد را فراهم میکند.
قصور در انجام کار
شناخت جزئیات در این زمینه از فسخ قرارداد اهمیت بالایی دارد. بر اساس ماده 27 قانون کار هیچ شرکتی نمیتواند قرارداد دائم یک کارگر را بدون داشتن شرایط خاص که در ادامه ذکر خواهیم کرد و بدون پرداخت کامل حق و حقوق کارگر به صورت یک طرفه لغو نماید.
هر گاه، کارگری در انجام اموری که به وی سپرده شده کوتاهی کند و از آیین نامه انضباطی تختی کند، در ابتدا باید با تذکر کتبی مواجه شود. پس از تذکر در صورت تکرار، کارفرما میباید با اعلام نظر شورای اسلامی کار نسبت به لغو قرارداد اقدام کند آن هم با پرداخت تمامی مطالبات معوقه و پرداخت سنوات کارگر به صورت کامل و پس از تسویه میتوان قرارداد را لغو کرد.
قراردادهای استخدامی موقت با شرکتهای خصوصی
در این مدل از قراردادها، زمان مشخصی ذکر میشود برای فسخ قرارداد. پایان زمان قرارداد، به صورت اتوماتیک تمامی تعهدات طرفیت لغو میشود. میتوان به صورت پیاپی قرارداد را تمدید کرد اما تمدید پیاپی قرارداد به منزله دائمی شدن آن نیست و نوع این قرارداد اگر سالهای متمادی نیز تمدید شود به قرارداد دائم تبدیل نخواهد شد.
باید توجه داشت که تا زمان انتهای قرارداد تمامی موراد قانونی درون آن به جاست و نمیتوان تا پیش از اتمام قرارداد را یک طرفه لغو کرد.
تفاوت میان قراردادهای استخدامی شرکتهای دولتی و خصوصی
همانطرور که اشاره شد، چهارچوب قراردادهای استخدامی ادارات دولتی، در سه گزینه رسمی، پیمانی و خدماتی میگنجد که تمامی این موارد تحت حمایت صندوق بیمه تامین اجتماعی یا خدمات کشوری است.
در مورد استخدام بخش خصوصی نیز الزام به رعایت قوانین کار وجود دارد و بیمه کارکنان اجباری است. البته توجه داشته باشید که کارگران قراردادی در شرکتهای خصوصی در مورد بیمه الزامی ندارند و از این لحاظ متن قرارداد تعیین کننده است.
شرکتهای دولتی و خصوصی میباید بر اساس مقرارت مدیریت خدمات کشوری اقدام به استخدام نیرو کنند و هر گونه تخطی قابل پیگیری است.
مشاوره برای عقد قراردادهای استخدامی
به یاد داشته باشید که آینده کاری شما به قراردادی که میبندید بستگی دارد. ما در این مقاله سعی کردیم کلیاتی را در مورد قراردادهای استخدامی و شرایط هر کدام ذکر کنیم اما به یاد داشته باشید که مشاوره با حقوقدانان برای تنظیم یا بررسی قراردادهای به شما کمک میکند که در حین کار خیالیتان از بابت بسیاری از موارد راحت باشد و بدانید که از نظر حقوقی از تمامی مفاد قرارداد اطلاع دارید.
از گزینه های زیر استان خود را انتخاب کنید :