استخدام یا قرارداد آزمایشی چیست

از قرارداد آزمایشی چه می‌دانید؟

قرارداد آزمایشی عبارتی است که در بسیاری از فرم‌های قرارداد می‌بینیم. امروزه تجربه و توانایی از مهم‌ترین فاکتور‌های استخدام است، به همین دلیل کارفرماها از استخدام آزمایشی افراد قبل از استخدام دائم، استفاده می‌کنند.

اما مسئله اصلی این است که فرد، هنگامی که قرار‌داد آزمایشی را امضا می‌کند، باید به حقوق خود آگاه باشد. در این مقاله، سعی بر این است که شما را با حقوق و قوانین در خصوص قرار‌داد آزمایشی، آشنا کنیم.

تفاوت قرارداد آزمایشی و قرارداد موقت چیست؟

از تفاوت بین قرارداد موقت و قرارداد آزمایشی چه می‌دانید؟  قرارداد‌های موقت، مربوط به پروژه‌هایی است که ادامه دار نباشد و بتوان شروع و پایان مشخصی برای آن قائل بود. در قرار دادهای موقت، ممکن است برای پروژه جدید یا فاز جدید پروژه، قرار داد موقت دیگری نوشته شود.

اما در قرارداد آزمایشی، طبق توافق صورت گرفته بین کارفرما و فرد استخدامی، مدت زمانی را برای بررسی توانایی و تجارب فرد، به صورت آزمایشی گذرانده و در صورت تایید کارفرما، ممکن است به استخدام دائم فرد تبدیل شود. معمولا این نوع قرارداد با پیشنهاد کارفرما صورت گرفته و کارفرما در صورت اطمینان از توانایی فرد، ممکن است قرار داد را به صورت دائم تغییر دهد.

قرارداد آزمایشی و قرارداد کار

قانون کار، قرارداد آزمایشی را به دو صورت درآورده است:

• قرارداد آزمایشی مستقل
• بخشی از قرارداد کار

کارفرما می‌تواند به فرد پیشنهاد کار بدهد صرفا برای بررسی توانایی‌های فرد. این شیوه قرارداد را می‌توان نوع اول قرارداد آزمایشی دانست اما در نوع دوم، در قرارداد کار، ابتدا فرد مدتی را به صورت آزمایشی کار  مشخصی خواهد کرد.

البته که هر دو قرارداد از نظر حقوقی یکسان هستند اما در قرارداد نوع دوم، فرد برای استخدام، از امنیت خاطر بیشتری برخوردار است که خود می‌تواند تاثیر بسزایی بر نتیجه کار او داشته باشد.

مدت زمان اعتبار قرارداد آزمایشی

در تعیین مدت قرارداد آزمایشی، کارفرما باید طبق محدودیت‌های قانون کار عمل کند. در قانون کار، حداکثر یک ماه زمان برای قرارداد آزمایشی چه از نوع اول و چه از نوع دوم، درنظر گرفته شده‌است.

اما در مواردی که کارفرما نیاز به تخصص خاصی دارد، در این حالت، کارفرما می‌تواند نهایتا قراردادی سه ماهه برای فرد درنظر بگیرد.

بنابراین در هیچ قرارداد آزمایشی، نباید زمان قرارداد از سه ماه بیشتر باشد و اگر فردی بیش از سه ماه در کارگاه یا شرکتی مشغول به کار باشد، از قرارداد آزمایشی خارج شده و کارفرما نمی‌تواند این شرایط را تمدید کند. در صورتی که کارفرما بخواهد به همکاری خود با فرد ادامه دهد، باید قرارداد دیگری با او تنظیم و منعقد کند.

شرایط قرارداد آزمایشی قانونی

هر قرارداد حقوقی که به صورت قانونی منعقد شده باشد، در قدم اول نیاز به امضا طرفین دارد. یعنی هم کارفرما و هم فرد استخدامی باید قرارداد را امضا کرده باشند.

زمانی که کارفرما قرارداد را امضا کرد، باید تحت هر شرایطی به مفاد ذکر شده در قرارداد متعهد باشد. فرد استخدامی نیز پس از امضا قرارداد، باید تمامی تعهدات آورده شده در قرارداد را انجام دهد.

بدیهی است که در صورت اختلاف طرفین، پس از طرح اختلاف و شکایت از کارفرما یا فرد استخدامی، رای صادره از دادگاه یا ارگان های ذی صلاح، لازم‌الاجرا می‌باشد و پس از امضا قرارداد، هیچگونه بهانه ای مانند امضا اجباری، عدم دقت مگر در مواردی خاص، پذیرفتنی نیست.

این قرارداد تنها هنگامی قانونی است که در شروع کار فرد استخدامی در یک کارگاه یا شرکت منعقد شود. در غیر این صورت،  حتی عقد قرارداد امکان پذیر نیست.

در شرکت‌ها، حتی با عوض شدن فرد مسئول نیز، عقد قرارداد قبل از شروع کار فرد در کارگاه  امکان پذیر نیست. بنابراین کارفرما درهیچ حالتی نمی‌تواند چنین درخواستی داشته باشد.

 فسخ قرارداد آزمایشی

همان‌گونه که پیشتر گفته شد، تعیین مدت آزمایشی در حقیقت برای محک توانایی‌های کارگر و البته وفق‌پذیری کارگر با محیط کار و شرایط آن است. بنابراین، هم کارفرما و هم کارگر در طول مدت این قرارداد می‌توانند آن را فسخ کنند.

در طول زمان قرارداد آزمایشی، هم فرد استخدامی و هم کارفرما، قادر به فسخ قرارداد طی شرایطی هستند.

البته پیشتر گفته شد که این قرارداد، برای بررسی توانایی فرد از سوی کارفرما و بررسی محیط کار از سوی فرد استخدامی منعقد می شود. فسخ قرارداد به دو صورت زیر انجام می‌گیرد؛

شرایط  فسخ از سوی کارفرما

اگر کارفرما قبل یا پس از زمان تعیین شده در قرارداد، تشخیص دهد که فرد استخدامی دارای توانایی کافی برای انجام پروژه نیست، می‌تواند با پرداخت حقوق فرد برای مدت زمانی که کار کرده‌است، او را اخراج کند.

در این حالت، حتی اگر فرد برای چند روز پس از انعقاد قرارداد کار کرده باشد، کارفرما موظف است حقوق او را برای چند روزی که کار کرده است، پرداخت کند.

این شرط قانون کار دو حسن را در پی دارد:

1.  کارفرما نمی‌تواند بدون دلیل موجه فرد را اخراج کند و معمولا به افراد تا پایان زمان آزمایشی فرصت برای بروز توانایی‌ها و استعداد‌های خود را می‌دهند.در این صورت فرد، زمان مناسب را برای کسب اعتماد کارفرما و نشان دادن توانایی خود جهت ادامه همکاری را بدست می‌آورد.
2. فرد استخدامی امنیت خاطر دارد که در این مدت زمان، می تواند خود را با شرایط کارگاه وفق دهد و با نشان دادن توانایی های خود، اعتماد کارفرما را جهت ادامه کار کسب کند.

شرایط  فسخ از سوی کارگر

اما در حالت دیگر، ممکن است فرد استخدامی خواهان فسخ قرارداد باشد که در این حالت هم کارفرما موظف است که تمام حقوق او را برای مدتی که کار کرده است، پرداخت کند.

در این حالت هم، اگر فرد برای چند روز پس از انعقاد قرارداد کار کرده باشد، کارفرما موظف است حقوق او را برای چند روز، پرداخت کند.

فسخ در این حالت نیز مزایایی دارد:

• در این حالت، ممکن است خود فرد احساس کند که دارای توانایی یا علاقه برای انجام پروژه نیست و یا حتی شرایط کار و کارگاه برای او منصفانه نیست. در این حالت فرد می تواند قرارداد را فسخ کند.
• فرد نمی‌تواند مبلغی بیش از آن مقداری که در کارگاه کار کرده است طلب کند. بنابراین،کارفرما در صورت فسخ یکطرفه از سوی فرد، نگرانی برای پرداخت حقوق ندارند.

شرایط  بیمه در قرارداد آزمایشی

در زمان استخدام  و کارحتی به صورت آزمایشی، باید فرد بیمه باشد. یعنی هیچ کارفرمایی نمی‌تواند با این استدلال که قرارداد آزمایشی است، از بیمه کردن فرد خودداری کند.

در این حالت اگر کارفرما این وظیفه را انجام ندهد، در واقع از قانون تخطی کرده و اگر فرد از کارفرما شکایت کند، علاوه بر جریمه شدن کارفرما ، ممکن است مشکلاتی در خصوص ادامه فعالیت کارگاه و یا سایر پروژه های شرکت، ایجاد شود.

شرایط سنوات و عیدی در قرارداد آزمایشی

تنها در صورتی فرد استخدامی از مزایا سنوات و عیدی بهره‌مند خواهد بود که شرایط طوری باشد که پس از زمان قرارداد آزمایشی، شرایط برای فرد تغییر کند و قرار داد دائم شکل بگیرد یا دست کم قرار داد آزمایشی به موقت تبدیل شوداین شیوه استخدام شرایط را برای کارفرما بهتر خواهد کرد.

این شرایط حتی می تواند موجب استخدام تعداد بیشتری از جوانان حتی بدون سابقه کار شود و شرایط استخدام، آسان تر شود.

جمع‌بندی

قرارداد آزمایشی برای شناخت دوطرفه میان کارفرما و فرداستخدامی منعقد می‌شود. این قرارداد برای افراد جوان و بدون سابقه کار، می‌تواند فرصت های شغلی زیادی را ایجاد کند و کارفرمایان نیز از توانایی آنها اطمینان حاصل کنند.

البته تعهدات کارفرما در این نوع قرارداد کمتر است اما در هر صورت این نوع قرارداد دارای محدودیت زمانی است و کارفرما موظف است قدام به استخدام فرد کند و یا او را اخراج کند که در هر دو حالت، باید به تعهدات خود عمل کند.