قسمتی از خلاصه کتب مشاوره شغلی و حرفه ای شفیع آبادی:

فصل اول: راهنمایی شغلی

• کارایی و رضایت شغلی، دو عامل مهم در توسعه جامعه صنعتی محسوب میشود.
• نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده در تغییر از حالت سنتی به صنعتی، تاثیر انکار ناپذیری داشته است.
• حاصل شدن گماردن افراد در مشاغل مناسب، از طریق شناخت فرد و مشاغل و نیازهای شغلی جامعه حاصل میشود.
• هدف راهنمایی و مشاوره شغلی، کمک به انسانها برای انتخاب و ادامه اشتغال رضایتبخش است.

بهره گیری جدی از راهنمایی و مشاوره شغلی، با اهداف زیر ضرورت دارد:

1-ایجاد انگیزه در افراد به انتخاب شغل مناسب:
✓ یکی از اهداف برنامه شغلی که باید مورد توجه مسئولین قرار گیرد، جلوگیری از رشد مشاغل کاذب است.

2-کمک به افراد برای انتخاب شغل مناسب:
✓ نظام آموزشی علاوه بر ارائه آموزش، باید دانش آموزان را با توانمندیها و علایقشان با بهره گیری از خدمات راهنمایی تحصیلی و شغلی آشنا سازد.

3-ایجاد مراکز آموزش و بازآموزی شغلی:

4-سپردن کار به کاردان:

✓ اساس راهنمایی شغلی بر سپردن کار به کاردان استوار است.
✓ از ویژگیهای اصلی و اولیه یک جامعه رشد یافته صنعتی، گماردن افراد به کار براساس تخصص و کاردانی است.
✓ در فرهنگ اصیل ما، به وجود تعهد و ایمان به کار بسیار تاکید شده است.
✓ در طرحریزی شغلی، باید به عوامل فرهنگی و ارزشی جامعه، توجه ویژه شود.

تعاریف راهنمایی شغلی:

✓ راهنمای شغلی، فقط نقش مشورتی داشته و هیچگاه فرد را به انتخاب شغل معینی مجبور نمیکند.
✓ ساندرسون بر جنبههای عملی راهنمایی شغل معتقد است.
✓ از نظر ساندرسون، راهنمایی شغلی با طرحریزی، آمادگی و سازگاری فرد با شغل انتخاب شده سر و کار دارد.
✓ در تعریف ساندرسون، راهنمایی شغلی اولا جریانی مستمر و پیوسته است و ثانیا، بر تمام جنبه های شخصیت و شناسایی کامل فرد در زمینه های استعداد، رغبت، احساسات، رضایت شغلی و امنیت شغلی تاکید دارد.
✓ از نظر سوپر، راهنمایی شغلی فعالیتی است که بدان وسیله، اطلاعات لازم و ضروری درباره فرد و مشاغل متعدد، در اختیار مراجع قرار میگیرد.
✓ راهنمایی شغلی از دیدگاه سوپر، آینده نگر است.
✓ در دیدگاه سوپر، راهنمایی شغلی دارای 2 بعد خودشناسی و شغل شناسی است.
✓ سوپر در تجدید نظر و تکمیل عقاید خود، راهنمایی شغلی را فرآیند مستمر و پیوستهای تلقی میکند.
✓ از دیدگاه سوپر، مشاور باید فعالیتها و نتایج کار خود را با مراجع پیگیری کند.

• راهنمایی شغلی با روانشناسی صنعتی و جامعه شناسی مشاغل در مواردی، وجوه اشتراک دارد.
• روانشناسی صنعتی از روانشناسی اجتماعی، روانشناسی تفاوتهای فردی و روانشناسی تجربی بهره میگیرد.
• تلاش اصلی روانشناسان صنعتی، بر آن است که از طریق ایجاد ابزار جدید کار و فراهم آوردن محیطی مناسب، بر میزان کارایی کارگران و کارکنان موسسات صنعتی و میزان تولیدات بیافزاید.
• در جامعه شناسی مشاغل، بیشتر روابط انسان با جامعه صنعتی بررسی میشود.
• بین روانشناسی صنعتی، جامعه شناسی مشاغل و راهنمایی شغلی از نظر اهداف و شیوه های اجرایی، موارد مشترکی وجود دارد.

ضرورت راهنمایی شغلی:

1-تغییر جامعه سنتی به صنعتی:

✓ گزینش و تربیت انسانهای متخصص برای ادامه حیات جامعه صنعتی از طریق ایجاد و تداوم اجرای برنامه های راهنمایی شغلی امکانپذیر است.

2-کنجکاوی انسان:

✓ با افزایش سن در کودکان، واقعبینی در تصمیم گیری برای انتخاب شغل بیشتر میشود.
✓ شناسایی ترجیحها و انتظارات شغلی و بهره گیری از آنها در انتخاب شغل آینده از طریق اجرای برنامه های راهنمایی شغلی امکانپذیر است.
✓ مشاغل تصور شده توسط کودکان، در رابطه مستقیم و همگنی با مشاغل والدین و نزدیکان و یا یادگیری های آنان از رسانه های گروهی است.

3-علاقه به انتخاب:

✓ یکی از مسائلی که راهنمایی شغلی را ضرورت میبخشد، علاقهمندی دانش آموزان مدارس به انتخاب شغل از همان دوران تحصیلات است.

4-ضرورت انتخاب:

✓ در جامعه صنعتی برخلاف جامعه سنتی، هیچگاه مشاغل افراد از قبل، تعیین شده نیست بلکه توانمندی، رغبت، نیاز و امکانات جامعه، تعیین کننده شغل آینده فرد است.
✓ پس از انتخاب شغل بوسیله مراجع، راهنمای شغلی باید با پیگیری زندگی شغلی مراجع، از بروز مشکلات شغلی پیشگیری کند.
✓ دانش آموزان دبیرستانی، بیش از سایر دانش آموزان به راهنمایی شغلی نیازمندند چون از نظر سنی، به انتخاب شغل و تشکیل خانواده نزدیکترند.

مشکلات دانش آموزان در جریان تصمیم گیری شغلی:

1-عدم انتخاب:

✓ عوامل متعدد خانوادگی، فردی، اجتماعی و آموزشی موجب عدم انتخاب فرد میشود.

2-شک در انتخاب:

✓ این وضعیت بر اثر ناآگاهی و یا کم اطلاعی دانش آموز درباره مشاغل بوجود میآید.
✓ برای کاهش و رفع چنین وضعی، باید اطلاعات عمیق و گسترده شغلی در دسترس مراجع قرار گیرد.

3-انتخاب نامناسب:

✓ از جمله علل این وضعیت، نبودن معیارهای درست گزینش و عدم نظارت بر استخدام افراد را میتوان نام برد.

تاریخچه راهنمایی شغلی:

1-سال 1909میلادی:

✓ راهنمایی شغلی با کار فرانک پارسونز، پدر نهضت راهنمایی شغلی و حرفهای آمریکا آغاز شد.
✓ تلاشهای پارسونز برای کمک به جوانان بزهکار و مهاجرینی که با مشکلات شغلی مواجه بودند، از اهمیت خاصی برخوردار است.
✓ کتاب انتخاب یک شغل، از پارسونز بوده که پس از مرگ وی در سال 1909به چاپ رسید.
✓ به عقیده وی، راهنمایی شغلی به فرد کمک میکند تا شغلی را انتخاب کند، برای انجام آن آماده شده و بطور موفقیت- آمیزی به آن ادامه دهد.
✓ 3مرحله انتخاب شغل از نظر پارسونز عبارتست از الف) شناسایی کامل تواناییها، استعدادها، رغبتها و محدودیتهای فرد، ب) شناسایی ویژگیهای مشاغل متعدد و آگاهی از عواملی که به موفقیت و رضایت شغلی منجر میشود و ج) ایجاد سازشی منطقی بین خصوصیات شخصی و شرایط شغلی.
✓ اولین خدمات راهنمایی شغلی رسمی در سال 1913میلادی از طریق موسسه اطلاعات شغلی در بوستون ارائه شد.
✓ اولین بولتن حرفهای در سال 1915میلادی انتشار یافت.

2-سال 1917میلادی:

✓ اولین عاملی که در زمان جنگ جهانی اول برای موفقیت در مشاغل، نظر متخصصان را جلب کرد، هوشبهر افراد بود.
✓ تعدادی متخصص به رهبری رابرت یرکس، اولین آزمونهای هوشی یعنی آرمی آلفا و آرمی بتا را تهیه کردند.
✓ در آن زمان، عقیده بر این بود که با تعیین خصوصیات فردی و شناخت ویژگیهای شغلی، بتدریج در آینده میتوان راهنمایی شغلی را بوسیله ماشین و کامپیوتر انجام داد.

3-سال 1927میلادی:

✓ این سال، نقش مهمی در پیشرفت راهنمایی شغل داشت چون اولا تحقیقات برای اندازه گیری رغبت، آغاز شده و ثانیا، سیاهه رغبت شغلی استرانگ آغاز گردید که بعنوان یکی از مهمترین ابزار تعیین رغبت شغلی معرفی شد و ثالثا هال با استفاده از دیدگاههای گذشتگان، درصدد ساخت ماشینی در جهت پیشبینی موفقیت شغلی فرد در آینده برآمد.

4-سال 1931میلادی:

✓ بدلیل شیوع بحران بیکاری و پایین بودن سطح زندگی کارگران بین دو جنگ جهانی، پاترسون و دارلی از طریق برنامهای، به اهداف زیر نائل شدند:

الف) شناسایی استعدادهای افراد بیکار با استفاده از کاربرد آزمونهای روانی،

ب) شناسایی زمینه های قبلی اشتغال بیکاران و بررسی علل بیکار شدن،

ج) بررسی و شناسایی نیازهای شغلی جامعه و

د) تدوین و اجرای برنامه های مناسب برای آموزش مجدد بیکاران با توجه به موارد فوق.

5-سال 1933میلادی:

✓ با ایجاد مراکز اشتغال و کاریابی در آمریکا، اقداماتی برای برقراری تعادل بین عرضه و تقاضای نیروی کار بوجود آمد.

6-سال 1941میلادی:

✓ با استفاده از روش تحلیل عوامل در بررسی نتایج آزمونها، معیارهای دقیقتر و عینیتری برای پیشبینی موفقیت شغلی افراد برای جایگزینی در مشاغل متعدد معین شد.

7-سال 1951میلادی:

✓ در این سال، گینزبرگ، اقدام به انتشار کتاب انتخاب یک شغل نمود.
✓ در کتاب فوق، دیدگاههای جدیدی درباره انتخاب شغل ارائه شده و انتخاب شغل را یک فرآیند رشدی معرفی کرده اند.